Στο νέο, ασταθές τοπίο που δημιουργεί η επιβολή δασμών αλλά και η αβεβαιότητα για τις αναπροσαρμογές και εξαιρέσεις που θα προκύψουν μετά από κύκλους διαπραγματεύσεων, το βέβαιο είναι ότι κανένας αναλυτής δεν μπορεί να έχει σαφή εικόνα για τις επιπτώσεις ή τις τεκτονικές αλλαγές που θα επέλθουν ανά τομέα.
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, όπου η παραγωγική διαδικασία είναι εξαιρετικά σύνθετη, με κρίσιμες πρώτες ύλες και εξαρτήματα να εισάγονται από την Κίνα ή επηρεαζόμενες χώρες, καμία εκτίμηση δεν είναι ασφαλής. Ούτε για το επίπεδο των ανατιμήσεων, ούτε για τις αναταράξεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες και την μετεγκατάσταση εργοστασίων, ούτε για την επάρκεια κρίσιμων αγαθών.
Αυτό που όμως είναι σαφές είναι ότι η Κίνα θα αναζητήσει νέες αγορές για τις τεχνολογίες πράσινης μετάβασης (clean tech) που παράγει, και οι οποίες αποτελούν πυλώνα της οικονομικής της ανάπτυξης. Αναπτυσσόμενες οικονομίες, μεγάλης κλίμακας, όπως η Ινδία, το Πακιστάν, η Βραζιλία, και χώρες της Αφρικής, θα αποτελέσουν ενδεχομένως, μια φυσική επιλογή. Είναι έτσι πιθανό η πράσινη μετάβαση να επιταχυνθεί σε χώρες που υστερούσαν μέχρι σήμερα.
Συγχρόνως, μπορεί να ανακύψει επιβράδυνση των ΑΠΕ στις ΗΠΑ, καθώς η περαιτέρω ανάπτυξη της εγχώριας πράσινης βιομηχανίας, που άνθισε με το IRA (Inflation Reduction Act), δεν θα είναι απρόσκοπτη. Είναι αποκαλυπτικό ότι για 54 συνεχείς μήνες διαπιστώνονται ήδη ελλείψεις σε ηλεκτρικό εξοπλισμό, όπως μετασχηματιστές και διακόπτες κυκλωμάτων.
Επιπρόσθετα, το 48% των αμερικανικών βιομηχανιών δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξεύρεσης προσωπικού, με τις κενές θέσεις να ανέρχονται σήμερα στις 482.000. Η μεταναστευτική πολιτική των ΗΠΑ εντείνει το ζήτημα.
Για να κατανοήσουμε την παγκόσμια κλίμακα των μεγεθών της πράσινης μετάβασης, αξίζει να αναφερθεί ότι η ισχύς ΑΠΕ, παγκοσμίως, ανήλθε στα 4.9 ΤW το 2024, σύμφωνα με ανάλυση του ΙΕΑ. Αναμένεται μάλιστα, να αυξηθεί με ετήσιο ρυθμό 12% έως το 2030, και να διπλασιαστεί έως τότε, αγγίζοντας τα 9.8 TW. Τα φωτοβολταϊκά ειδικότερα, εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα 5.8 TW.
Αντίστοιχα, οι μπαταρίες, ως σταθμοί αποθήκευσης ενέργειας, εμφανίζουν ισχυρή δυναμική διεθνώς, με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 21%. Πιο συγκεκριμένα, από 1296 GWh το 2024 αναμένεται να εκτιναχθούν στις 4.064 GWh το 2030.
Εστιάζοντας στον τομέα των φωτοβολταϊκών, είναι αξιοσημείωτο ότι το 80% των πάνελς στις ΗΠΑ εισάγεται από το Βιετνάμ, την Ταϋλάνδη, την Καμπότζη και την Μαλαισία, δηλαδή τέσσερις χώρες όπου επιβλήθηκαν δασμοί με συντελεστές 36%, 46%, 49% και 24% αντίστοιχα.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Wood Mackenzie, εντός του 2025 αναμένεται να τοποθετηθούν στις ΗΠΑ 54 GW φωτοβολταϊκών. Εν αναμονή της επιβολής δασμών, έχουν ήδη συσσωρευτεί περί τα 50 GW πάνελς σε αποθήκες των ΗΠΑ, ικανά να αμβλύνουν βραχυπρόθεσμα την επίδραση των ανατιμήσεων. Αν και το απόθεμα αυτό μπορεί να τροφοδοτήσει 8.6 εκατ. νοικοκυριά, η πλειοψηφία τους αποτελεί φωτοβολταϊκά για στέγες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν αποκλείεται η πιθανότητα ελλείψεων σε άλλες κατηγορίες φωτοβολταϊκών.
Είναι αλήθεια ότι η παραγωγή φωτοβολταϊκών στις ΗΠΑ έχει τριπλασιαστεί την τελευταία τριετία, λόγω των ισχυρών κινήτρων που δημιούργησε το IRA, αλλά αρκετά τμήματα του εξοπλισμού είναι εισαγόμενα. Επιπρόσθετα, η Κίνα κατέχει ποσοστό άνω του 90% σε πάνω από 30 κρίσιμα μέταλλα που είναι αναγκαία για τεχνολογίες της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Το εγχείρημα του « clean tech reshoring» θα δοκιμαστεί επομένως, σε αχαρτογράφητα νερά, μετά και τους νέους περιορισμούς εξαγωγών που ανακοίνωσε η Κίνα σε πρόσθετα, κρίσιμα ορυκτά. Όπως άλλωστε έχει επισημανθεί, το 2018 η επιβολή δασμών 30% στις εισαγωγές φωτοβολταϊκών από την διοίκηση Trump προκάλεσε ακύρωση επενδύσεων ΑΠΕ στις ΗΠΑ της τάξης των 2.5 δις δολαρίων και την απώλεια 23.000 θέσεων εργασίας.
Τέλος, μένει να φανεί στο επόμενο διάστημα, αν σε κάποιες πράσινες τεχνολογίες εφαρμοστούν πρακτικές “dumping” από την Κίνα, με μειώσεις των τιμών ώστε να αποκτηθούν υψηλότερα μερίδια σε αγορές εκτός ΗΠΑ. Κάτι αντίστοιχο δηλαδή, με τις σημαντικές εκπτώσεις που εφαρμόστηκαν στο φυσικό αέριο της Ρωσίας, ως αντίδραση στις ευρωπαϊκές κυρώσεις. Ανησυχητική στο νέο τοπίο είναι και η προνομιακή αντιμετώπιση της Τουρκίας.
Υπό ένα γενικότερο πρίσμα, το σπιράλ δασμών σηματοδοτεί κόστη και αβεβαιότητες, με λίγους ευνοημένους. Ενδεικτικά, αν και το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ προς την Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται στα 263 δις δολάρια σε επίπεδο αγαθών, στον τομέα των υπηρεσιών, οι ΗΠΑ εμφανίζουν πλεόνασμα 109 δις δολαρίων. Αυτό σημαίνει ότι αν η Ευρώπη επέλεγε να θέσει περιορισμούς στη συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών σε δημόσιους διαγωνισμούς, η επίδραση θα ήταν ηχηρή, ειδικά στον χρηματοπιστωτικό και τον ενεργειακό τομέα.
Η συνήθης περιγραφή των προηγούμενων, διεθνών κρίσεων ως «μια νέα κανονικότητα» πιθανόν να υποτιμά τη διάσταση της νέας εποχής που ανατέλλει.
Η Νεκταρία Καρακατσάνη είναι μαθηματικός με εξειδίκευση στα οικονομικά της ενέργειας και τις νέες τεχνολογίες
Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!
