Η σταθερή διόγκωση του ποσοστού των νοικοκυριών που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας, η ανεργία και οι χαμηλές αμοιβές συνθέτουν το δυσοίωνο οικονομικό σκηνικό που βιώνει από την αρχή της κρίσης η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. Στην περιφέρεια χάθηκαν πάνω από 100.000 θέσεις εργασίας την περίοδο 2009-2013, ενώ άλλες 55.000 θέσεις χάθηκαν την περίοδο της πανδημίας.

Σύμφωνα με τη μελέτη «Εργαζόμενοι και Εργασία στη Κεντρική Μακεδονία: Ανθεκτικότητα, Επισφάλεια και Επαγγέλματα στη μετα-πανδημική εποχή» που παρουσίασε χθες στη Θεσσαλονίκη το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ:

1. Φτώχεια: Το ποσοστό των νοικοκυριών που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας στην περιφέρεια διογκώνεται σταθερά, διαγράφοντας αντίθετη πορεία από το αντίστοιχο μερίδιο σε εθνική κλίμακα αλλά και στην Αττική. Ειδικότερα  το  ποσοστό πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας το 2018 ήταν 19%) ενώ το 2020 αυξήθηκε φτάνοντας σχεδόν στο 22%. Περαιτέρω αύξηση του ποσοστού αναμένεται και το 2021 καθώς η αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας είχε σημαντικές επιπτώσεις σε πολλά κομμάτια του πληθυσμού, ειδικά στα φτωχότερα τμήματα.

2. Ανεργία: Η περιφέρεια δέχεται ισχυρότατο πλήγμα με την έναρξη της οικονομικής κρίσης του 2008. Ανάμεσα στο 2009 και το 2013 σημειώνει τη μεγαλύτερη αύξηση ανεργίας μαζί με την Αττική και τη Δυτική Μακεδονία, φτάνοντας στο 30% το 2013.

Το 1ο τρίμηνο του 2021 βρίσκει την περιφέρεια με σχεδόν 55.000 εργασίας λιγότερες σε σχέση με το 2019. Η αντίστοιχη μείωση στην Αττική είναι 60.000, ενώ συνολικά στη χώρα είναι 250.000.επιπτώσεις .Φιλοξενία, εστίαση και τέχνες χάνουν πάνω από το μισό εργατικό τους δυναμικό, με την παροχή ενέργειας να ακολουθεί.

3. Ευέλικτες μορφές απασχόλησης - Χαμηλές αμοιβές: Αλλά και στους κλάδους που διατηρούνται οι θέσεις εργασίας, κυριαρχούν οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης και οι χαμηλοί μισθοί. Εξίσου χαμηλές είναι και οι απολαβές της πλήρους και μόνιμης απασχόλησης (αισθητά χαμηλότερες μάλιστα σε σχέση με την Αττική). Ωστόσο οι μισθοί για μερική και προσωρινή απασχόληση κυμαίνονται αρκετά πιο κάτω και οδηγούν σημαντικός μέρος του εργατικού δυναμικού στην Κεντρική Μακεδονία αλλά και στη χώρα στα όρια της φτώχειας.

Τα βασικά συμπεράσματα 

Τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης αποτυπώνονται ως εξής:
Α) Η Κεντρική Μακεδονία και οι αγορές εργασίας της: Τα κύρια χαρακτηριστικά και η έλλειψη ανθεκτικότητας εν μέσω κρίσης.

• Η περιφέρεια συγκεντρώνει σημαντικό μέρος του εθνικού εργατικού δυναμικού στη βιομηχανία και τον πρωτογενή κλάδο. Στο εσωτερικό της, ως μέγεθος το 2020, κυριαρχούν οι εργαζόμενοι στο εμπόριο, ενώ ακολουθούν οι δυο προαναφερθέντες κλάδοι.
• Αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα ανεργίας τα οποία προϋπήρχαν της περιόδου αναφοράς της έρευνας (2009-20). Κατέχει διαχρονικά από τα υψηλότερα ποσοστά ανέργων στη χώρα και φαίνεται να αντιμετωπίζει φανερή αδυναμία αναπροσαρμογής προς μία κατεύθυνση ανακοπής των απωλειών θέσεων εργασίας.
• Παρουσιάζει διαχρονικά αναιμική επενδυτική δραστηριότητα και εξαιρετικά χαμηλό αριθμό επιχειρήσεων συγκριτικά με τον πληθυσμό της.
• Παρά την ευμεγέθη αγορά εργασίας της και τη σημασία του αστικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, δεν κατατάσσεται ανάμεσα στις ελληνικές περιφέρειες με υψηλό συνολικό και κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Αντιθέτως, βρίσκεται περίπου στο 80% του εθνικού μέσου (και στο 50% του μέσου περιφερειακού ΑΕΠ στην ΕΕ το 2019).
• Η περιφέρεια δέχτηκε ισχυρότατο πλήγμα με την έναρξη της οικονομικής κρίσης του 2008/09. Αττική και Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών επιδεικνύουν σημαντικά μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις αγορές εργασίας τους συγκριτικά με την Κεντρική Μακεδονία και το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Αυτό αποτυπώνεται τόσο στην εκτίναξη των ποσοστών ανεργίας, όσο και στην απώλεια μεγάλου μέρους του ΑΕΠ. Σε αυτά τα μεγέθη, η Κεντρική Μακεδονία παρουσιάζει ρυθμούς μεταβολής εντονότερους των αντίστοιχων εθνικών μέσων.  
• Μάλιστα, η κρίση φαίνεται να επιδρά δυσανάλογα περισσότερο στους σημαντικότερους κλάδους της περιφέρειας (εμπόριο, βιομηχανία, πρωτογενής τομέας). Παράλληλα, η κατάρρευση στις κατασκευές, η οποία καταγράφεται σε όλες τις ελληνικές περιφέρειες, παίρνει εντονότερο χαρακτήρα εκεί.

Β) Η Κεντρική Μακεδονία στην πορεία προς την πανδημία: Η αναιμική ανάκαμψη ανατρέπεται από τη σφοδρότητα της υγειονομικής κρίσης.

• Η περιφέρεια επιδεικνύει ανάκαμψη των μεγεθών απασχόλησής και ΑΕΠ που ξεπερνά τη μέση εθνική τάση κατά την περίοδο 2014-20. Μάλιστα, αυτό το επιτυγχάνει χωρίς να κεφαλαιοποιήσει τη ραγδαία ανάπτυξη του αστικού τουρισμού, όπως αυτή καταγράφηκε στην έτερη μητροπολιτική περιφέρεια της Αττικής.
• Παρά τη σχετική ανάκαμψη των οικονομικών μεγεθών και της απασχόλησης, το μερίδιο πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας στην περιφέρεια διογκώνεται σταθερά, διαγράφοντας αντίθετη πορεία από το αντίστοιχο μερίδιο σε εθνική κλίμακα αλλά και στην Αττική.
• Ως εκ τούτου, η πανδημική κρίση βρήκε την Κεντρική Μακεδονία σε επισφαλή θέση, ευρισκόμενη στο επίκεντρο της διασποράς του ιού για εκτεταμένα χρονικά διαστήματα.
• Το ποσοστό πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας αναμένεται να αυξηθεί το 2021 καθώς η αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας είχε σημαντικές επιπτώσεις σε πολλά κομμάτια του πληθυσμού, ειδικά στα φτωχότερα τμήματα.

Γ) Η εργασιακή ευελιξία στην Κεντρική Μακεδονία: Εξάπλωση του φαινομένου με επισφάλεια και χαμηλές αμοιβές.

• Οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης -και κυρίως η μερική απασχόληση- εδραιώνονται με σταθερό ρυθμό στην περιφέρεια. Κατά τη φάση της ανάκαμψης (2014-19) οι ευέλικτες συμβάσεις ανάγονται σε κεντρική επιλογή για τους εργοδότες, αν και η τάση αυτή καταγράφεται εντονότερα στην Αττική.
• Η πανδημία φαίνεται να λειτουργεί ανασχετικά όσον αφορά την εξάπλωση αυτών των μορφών απασχόλησης.
• Αν και οι απολαβές της πλήρους και μόνιμης απασχόλησης κρίνονται ως χαμηλές στην περιφέρεια (αισθητά χαμηλότερες μάλιστα σε σχέση με την Αττική), οι μισθοί για μερική και προσωρινή απασχόληση κυμαίνονται αρκετά πιο κάτω και οδηγούν σημαντικός μέρος του εργατικού δυναμικού στην Κεντρική Μακεδονία αλλά και στη χώρα στα όρια της φτώχειας.
• Είναι χαρακτηριστικό πως στους κλάδους της περιφέρειας με καλές απολαβές για πλήρη απασχόληση, όπως η βιομηχανία και ο δημόσιος τομέας, οι αμοιβές για τη μερική απασχόληση βρίσκονται στον αντίποδα. Έτσι, παρατηρείται μια πόλωση του εργατικού δυναμικού εκεί μεταξύ ενός κεντρικού πυρήνα απασχολούμενων και μιας δεξαμενής -κακοπληρωμένου- ευέλικτου ή/και περιστασιακού προσωπικού.
• Ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη πως η πλειοψηφία των ευέλικτα απασχολουμένων δηλώνουν πως θα επιθυμούσαν πιο σταθερή/πλήρη απασχόληση, και ειδικά όσοι εργάζονται ως προσωρινό προσωπικό. Η δυσφορία του κόσμου της εργασίας ως προς την εργασιακή ευελιξία είναι πιο διαδεδομένη μάλιστα στην Κεντρική Μακεδονία σε σχέση με την Αττική και την υπόλοιπη χώρα.

Κεντρική Μακεδονία: Βασικοί οικονομικοί δείκτες

• H Κεντρική Μακεδονία, παρά την ευμεγέθη αγορά εργασίας της, κατέγραψε το 6ο χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα το 2009 (80% του εθνικού μέσου).
• Σε επίπεδο ΕΕ, το ΑΕΠ της για το 2019 κυμάνθηκε μόλις στο 50% του κοινοτικού μέσου.
• Εν μέσω βαθιάς κρίσης (2009-13) κατέγραψε την 3η μεγαλύτερη απώλεια στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της πανελλαδικά (-25%), σημαντικά μεγαλύτερη σε σχέση με την Αττική (-22%).
• Όπως και με τα μεγέθη της συνολικής απασχόλησης, η Κεντρική Μακεδονία παρουσίασε τη 2η μεγαλύτερη αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά την περίοδο της ανάκαμψης (5,2%).
• Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ανά επιχείρηση δείχνουν διαχρονικά αναιμική επενδυτική δραστηριότητα στην περιφέρεια.
• Παρουσίασε τον 3ο χαμηλότερο αριθμό επιχειρήσεων ανά 1.000 κατοίκους τόσο το 2014 όσο και το 2018.
• Ακολουθεί την Αττική ως οι περιφέρειες με τη μεγαλύτερη μείωση στον αριθμό των επιχειρήσεων κατά την περίοδο 2014-18.

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!