Ελαστικό ωράριο: Οι δικλείδες ασφαλείας και τα «αγκάθια» στην εφαρμογή του

Τι προβλέπεται στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας για το 8ωρο - Ποια είναι η «ασφάλεια» του εργαζομένου, τι λένε για το ζήτημα τα συνδικάτα

ΕΡΓΑΣΙΑ 12.05.21 15:03

Μαίρη Λαμπαδίτη

Με επίκεντρο το ωράριο-λάστιχο έως και 10 ώρες ημερησίως που έχει συγκεντρώσει τα πυρά της αντιπολίτευσης και των συνδικάτων τίθεται σε διαβούλευση το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας. Με τη λεγόμενη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, οι εργαζόμενοι θα μπορούν να απασχολούνται έως και 10 ώρες την ημέρα κατά μέγιστο χωρίς πρόσθετη αμοιβή, ανάλογα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων.

Τι αναφέρει η διάταξη

Δυνατότητα που ισχύει από το 1990 με συλλογική συμφωνία
Προβλέπεται από την Κοινοτική νομοθεσία - Συνήθης πρακτική στην Ευρώπη: το 54% των επιχειρήσεων προσφέρουν δυνατότητα ευελιξίας στους χρόνους έναρξης και λήξης της εργασίας, ή συσσώρευση υπερωριών, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν ως άδειες (·) ILO: η διευθέτηση του χρόνου εργασίας μπορεί να ωφελήσει τόσο τους εργαζόμενους όσο και τις επιχειρήσεις
Οδηγία 2019/1158: Ευέλικτες μορφές απασχόλησης για γονείς και φροντιστές με ατομικές συμβάσεις εργασίας
Σημαντικά παραδείγματα εφαρμογής στην Ελλάδα όλα τα προηγούμενα χρόνια (π.χ. ξενοδοχοϋπάλληλοι, επιχειρησιακές συμβάσεις)
Νέα ρύθμιση: Αν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή συλλογική σύμβαση, δυνατότητα εφαρμογής μετά από αίτηση του εργαζόμενου για συμφιλίωση οικογενειακής με επαγγελματική ζωή. Ρύθμιση που συμβαδίζει με την Οδηγία 2019/1158
Ρητή νομοθετική κατοχύρωση του 8ωρου/5θημερου/40ωρου
Πρόβλεψη για δυνατότητα 4ήμερης εργασίας χωρίς μείωση αποδοχών στο πλαίσιο της διευθέτησης
Άκυρη η απόλυση εργαζομένου που αρνήθηκε να συμφωνήσει διευθέτηση του χρόνου εργασίας
Πλαίσιο αντικειμενικών και αυστηρών ελέγχων από την Επιθεώρηση Εργασίας με την ψηφιακή κάρτα εργασίας, για την αποφυγή εργοδοτικής αυθαιρεσίας και αθέμιτου ανταγωνισμού

1. Διευθέτηση χρόνου εργασίας - Διαλείμματα

Το διάλειμμα θα χορηγείται μετά από 4 ώρες εργασίας (αντί για 6 ώρες πριν)
Ξεκαθαρίζεται η διάρκεια του διαλείμματος: 15-30 λεπτά για να αποφεύγονται εργοδοτικές καταχρήσεις (π.χ. κατά τη διάρκεια ελέγχων εργαζόμενοι που βρίσκονταν στους χώρους δουλειάς αρκετή ώρα μετά τη λήξη του ωραρίου «δικαιολογούνταν» από τον εργοδότη με το σκεπτικό ότι είχαν κάνει μεγάλο διάλειμμα στο ενδιάμεσο)
Απαγορεύεται η χορήγηση του διαλείμματος συνεχόμενου με την έναρξη ή λήξη της εργασίας

2. Υπερωρίες

Αύξηση των επιτρεπόμενων υπερωριών στις 150 ώρες το χρόνο και εξίσωση σε βιομηχανία και λοιπούς κλάδους όπως συμβαίνει στην Ευρώπη (Σήμερα είναι: 96 ώρες/έτος στη βιομηχανία και 120 ώρες/έτος στις μη βιομηχανικές επιχειρήσεις)
Παράλληλα αυξάνεται η αμοιβή για τις υπερωρίες για τις οποίες δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες έγκρισης - Η αμοιβή ορίζεται στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120% (από 80%)
Η ψηφιακή κάρτα εργασίας διασφαλίζει την κατοχύρωση στην πράξη του ωραρίου και των αμοιβών - Αποκαλύπτει τις πραγματικές υπερωρίες που ως τώρα μένουν απλήρωτες
Καλύπτονται οι επιχειρηματικές ανάγκες - Αυξάνεται το εισόδημα των εργαζομένων - Επιβαρύνονται οι εργοδότες που δεν τηρούν τις νόμιμες διαδικασίες

3. Κυριακές

Παραμένει το γενικό καθεστώς αργίας
Προστίθενται στις εξαιρέσεις που επιτρέπεται ήδη να λειτουργούν (π.χ. εστίαση, καταστήματα σε τουριστικές περιοχές) οι εξής κλάδοι:

Υπηρεσίες ταχυδρομικών υπηρεσιών (courier)
Δραστηριότητες παραγωγής υγειονομικών ειδών ή νοσηλευτικών υλικών, παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά και διανομή φαρμάκων και παραϊατρικού υλικού
Επιχειρήσεις εφοδιαστικής αλυσίδας ("logistics")

Προστίθενται στις εξαιρέσεις:

Κέντρα κοινών υπηρεσιών ("shared services centers") ομίλων επιχειρήσεων, ιδίως στους τομείς της λογιστικής, του ανθρώπινου δυναμικού, της μισθοδοσίας, των Η/Υ (IT), της κανονιστικής συμμόρφωσης, των προμηθειών,
Επιχειρήσεις ψηφιοποίησης έγχαρτου αρχείου,
Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών τηλεφωνικού κέντρου εξυπηρέτησης και τεχνικής υποστήριξης πελατών
Επιχειρήσεις παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος και λατομείων, εξόρυξης ορυκτών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων
Κέντρα δεδομένων ("data centers") και εν γένει μηχανογραφικών κέντρων ομίλων επιχειρήσεων

Επιτρέπονται μετά από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας:

Εξετάσεις για την απόκτηση πτυχίων και διπλωμάτων
Εξωσχολικές δράσεων ιδιωτικών σχολείων, (ημερίδες, σεμινάρια, διαγωνισμοί, κ.ά.)
Συντήρηση κτιρίων δημόσιων ή ιδιωτικών σχολείων, η οποία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί τις ημέρες παρουσίας εκπαιδευτικών και μαθητών
Προσαρμογή και αναβάθμιση πληροφοριακών συστημάτων

Οι επιπλέον ώρες θα αποθηκεύονται σε «τράπεζα χρόνου» και θα «επιστρέφονται» στους εργαζόμενους εντός έξι μηνών με τη μορφή μειωμένου ωραρίου ή ρεπό ή ημερών άδειας. Το ελαστικό 8ωρο θα εφαρμόζεται μόνο κατόπιν αιτήματος του ίδιου του εργαζόμενου, έπειτα από έγγραφη συμφωνία και συμπληρωματικά προς την ισχύουσα νομοθεσία σε περίπτωση που δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ συνδικάτου και εργοδότη. Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης επειδή ο εργαζόμενος αρνήθηκε πρόταση του εργοδότη για συμφωνία διευθέτησης.

Με άλλα λόγια προβλέπεται μια επιπλέον δικλείδα ασφαλείας, σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση που απολυθεί ο εργαζόμενος επειδή αρνήθηκε τη διευθέτηση, η απόλυση να θεωρηθεί άκυρη.

Τι αναφέρουν τα συνδικάτα

Από την άλλη πλευρά, τα συνδικάτα επισημαίνουν ότι ο αδύναμος κρίκος είναι πάντα ο εργαζόμενος, ο οποίος, με την παράκαμψη του σωματείου, θα υποχρεωθεί να υπογράψει, σε περιβάλλον αυξημένης ανεργίας, ατομική σύμβαση υπό την απειλή της απόλυσης, η οποία είναι αναιτιολόγητη από τον εργοδότη. Την ακυρότητα της απόλυσης θα κληθεί να κρίνει ο δικαστής. Επιπλέον, με την απώλεια της υπερωριακής αμοιβής θα έχει μείωση στο εισόδημά του.

Με την ισχύουσα εργατική νομοθεσία (ν.3986 2011) προβλέπεται ήδη η δυνατότητα διευθέτησης του χρόνου εργασίας με πρωτοβουλία των επιχειρήσεων προκειμένου να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες τους μια συγκεκριμένη εποχή του χρόνου (π.χ. βιομηχανία τροφίμων, κονσερβοποιία, υφαντουργία, λιπάσματα). Η διάταξη ορίζει ως προϋπόθεση για την εφαρμογή του ωραρίου-λάστιχο τη σύμφωνη γνώμη του σωματείου της επιχείρησης ή του κλάδου. Ωστόσο τα προηγούμενα χρόνια οι διαπραγματεύσεις με τα σωματεία κατέληγαν σε αδιέξοδο, με αποτέλεσμα το μέτρο να μην εφαρμοστεί ποτέ στην πράξη.

Χωρίς να καταργείται η ισχύουσα διάταξη, με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο δίνεται επιπροσθέτως η δυνατότητα και στον ίδιο τον εργαζόμενο να δουλέψει με ελαστικό ωράριο κατόπιν γραπτής του αίτησης, όπως ακριβώς και με την ετήσια άδεια αναψυχής.