«Πόσα είσαι έτοιμος να θυσιάσεις;». Με αυτή την ερώτηση θέλησε ο συγγραφέας της βιογραφίας του Ελον Μασκ να ολοκληρώσει το βιβλίο του, για να πάρει την απάντηση: «Όλα όσα οι άλλοι θεωρούν πολύτιμα. Θα πεθάνω στον Άρη». Σοφά λόγια ενός πετυχημένου άνδρα; Η μέχρι στιγμής πορεία του δίνει την απάντηση: Σίγουρα ναι.
Ο Έλον Μασκ πέρασε από 40 κύματα για να φτάσει σήμερα να είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη και κατά πολλούς, μια από τις μεγαλύτερες ιδιοφυίες που γνώρισε η ανθρωπότητα.
Δεν είναι, λοιπόν, να απορεί κανείς πώς ένα παιδί από τη Νότια Αφρική, συχνά θύμα bullying κατά τα μαθητικά του χρόνια, σε σημείο μάλιστα να νοσηλευτεί επί μία εβδομάδα σε νοσοκομείο έπειτα από άγριο ξυλοδαρμό, είναι ο πιο παράτολμος, αλλά και ο πιο πετυχημένος επιχειρηματίας στον κόσμο αυτή τη στιγμή. Η ιστορία του Ελον Μασκ είναι ένα μάθημα για το ότι δεν αρκούν μερικές απλές αρχές, που εφαρμόζονται αδιάκοπα, για να έρθει ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα. Απαιτείται και ένα είδος συγκεκριμένης «τρέλας».
Ο Μασκ γεννήθηκε το 1971 στη Νότια Αφρική. Η μητέρα του ήταν μοντέλο και διαιτολόγος και ο πατέρας του – τον οποίο ο Μασκ έχει χαρακτηρίσει «απαίσιο άνθρωπο» - ηλεκτρομηχανολόγος μηχανικός. Πέρασε την παιδική του ηλικία χωμένος στις σελίδες βιβλίων και στα πληκτρολόγια υπολογιστών. Ενα εσωστρεφές, σχεδόν αποσυνάγωγο παιδί, που εξοστρακίστηκε από τους συμμαθητές του και ξυλοκοπήθηκε από τους νταήδες της τάξης.
Ο Mασκ μετακόμισε στη Silicon Valley το καλοκαίρι του 1995. Είχε εγγραφεί σε διδακτορικό πρόγραμμα εφαρμοσμένης Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, αλλά τα παράτησε μετά από 48 ώρες. Προτίμησε να ενώσει τις δυνάμεις του με τον αδερφό του Κίμπαλ Μάσκ για να δημιουργήσουν κάτι σαν το Google Maps… πριν το Google Maps. Επρόκειτο για τη start up Zip2, έναν διαδικτυακό κατάλογο επιχειρήσεων εξοπλισμένο με χάρτες.
Το 1999, τα δύο αδέλφια πούλησαν το Zip2 στον κατασκευαστή υπολογιστών Compaq για 307 εκατομμύρια δολάρια. Με το ποσό που του αναλογούσε ο Ελον Μασκ ίδρυσε μια διαδικτυακή εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, την X.com. Ο κύριος αντίπαλός της ήταν η Confinity, που ιδρύθηκε από τον Πήτερ Τίελ, με τις δύο εταιρείες να έχουν μάλιστα γραφεία στο ίδιο κτίριο. Οι δύο εταιρείες συγχωνεύτηκαν τον Μάρτιο του 2000 και εγένετο η PayPal, η πρώτη υπηρεσία μεταφοράς χρημάτων από άτομο σε άτομο που απέδειξε ότι οι συναλλαγές μέσω διαδικτύου εκτός του παραδοσιακού τραπεζικού καναλιού, όχι μόνο ήταν εφικτές αλλά και είχαν μέλλον.
Τον Οκτώβριο του 2002 η Ebay εξαγόρασε την PayPal για 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια και σε ηλικία 31 ετών, ο Μασκ που στο μεταξύ είχε απολυθεί από την PayPal, βρέθηκε να έχει στα χέρια του 165 εκατομμύρια δολάρια, όντας ο μεγαλύτερος μέτοχος της PayPal με 11,7% των μετοχών της. Είχε έρθει ο καιρός να πέσει στα βαθιά…
Τρία ρίσκα για την ανθρωπότητα, τρεις αποστολές για τον Μασκ
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά αν το εσωτερικό ελατήριο του Μασκ είναι η ακόρεστη επιθυμία για πρόοδο, για προσωπική καταξίωση, για χρήματα ή απλώς είναι αυτός που είναι. Γεγονός, όμως, παραμένει ένα: Πολλές από τις εταιρείες που ίδρυσε ή συνίδρυσε ή και ηγήθηκε μετά την αποχώρησή του από το PayPal και για τις οποίες αρκετές φορές, έφτασε στο χείλος της προσωπικής οικονομικής καταστροφής, επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση τριών διαφορετικών υπαρξιακών κινδύνων για την επιβίωση της ανθρωπότητας: κλιματική αλλαγή, κίνδυνος εξάρτησης από έναν πλανήτη και κίνδυνος απαξίωσης του ανθρώπινου είδους.
Tesla Motors, SolarCity και The Boring Company στοχεύουν στην αντιμετώπιση του κλιματικού κινδύνου επιταχύνοντας τη μετάβαση σε καθαρές μεταφορές. Σύμφωνα με τον Μασκ, η μακροπρόθεση επιβίωση της ανθρωπότητας τίθεται εν κινδύνω εάν παραμείνουμε περιορισμένοι στη Γη. Αργά ή γρήγορα, κάποια καταστροφή πλανητικού μεγέθους - ίσως ένας αστεροειδής ή πυρηνικός πόλεμος - θα μας στείλει στις προθήκες μελλοντικών μουσείων φυσικής ιστορίας, μαζί με άλλα εξαφανισμένα είδη τελειώσει τη θητεία μας εδώ. Η ίδρυση, λοιπόν, της Space Exploration Technologies, της SpaceX, τον Μάιο του 2002, έχει ως στόχο τον εποικισμό του Άρη. Στο μεσοδιάστημα, βέβαια, έχει εξασφαλίσει κερδοφόρα συμβόλαια από την NASA και κυβερνήσεις για τη μεταφορά δορυφόρων σε τροχιά και φορτίων (επανδρωμένων και μη) στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Ο Mασκ, πάντως, ανήκει σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων που προειδοποιούν για έναν ακόμα κίνδυνο: την Τεχνητή Νοημοσύνη. Ο ίδιος πιστεύει ότι οι μηχανές πιο έξυπνες από τα ανθρώπινα όντα, θα εξελιχθούν σε τεράστιο υπαρξιακό κίνδυνο για το μέλλον της ανθρωπότητας. Γι’ αυτό και τον Δεκέμβριο του 2015, ίδρυσε τη μη κερδοσκοπική εταιρεία OpenAI για να αναπτύξει μια «φιλική» μορφή Τεχνητής Νοημοσύνης. Το OpenAI παρέχει δωρεάν πρόσβαση σε προηγμένα ερευνητικά εργαλεία και η ιδέα πίσω από το εγχείρημα είναι η διάδοση τεχνικών για να καταστεί η ΤΝ ασφαλής και να αποτραπεί η δημιουργία ισχυρών μονοπωλίων στον συγκεκριμένο τομέα.
Οι… μπανανόφλουδες
Οπως συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις που βάζεις πολλά… καρπούζια στην ίδια μασχάλη κάποιο από αυτό θα σου γλιστρήσει. Ακόμα και αν είσαι ο Ελον Μασκ. Ο ίδιος δεν έχει αποφύγει τα στραβοπατήματα, με κόστος εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, ενώ σύμφωνα με ορισμένους πρώην υπαλλήλους, είναι ένας τρομακτικός προϊστάμενος. Εργάζεται 80 ώρες εβδομάδες και αναμένει από τους μηχανικούς του να κάνουν το ίδιο. Συχνά είναι ανυπόμονος και όταν βρίσκεται υπό πίεση, απολύει συνεργάτες του για ασήμαντα λάθη, τα οποία, όμως, ο ίδιος τα ερμηνεύει ως ανικανότητα.
Στις δημόσιες ανακοινώσεις του, έχει κάνει πολλά λάθη, μερικές φορές στέλνοντας εμπρηστικά tweets για τα οποία αργότερα αναγκάζεται να ζητήσει συγγνώμη.
Το 2017 ο Μασκ προσχώρησε στη συμβουλευτική ομάδα επιχειρηματιών του Ντόναλντ Τραμπ, μια κίνηση που προκάλεσε τσουνάμι αντιδράσεων. Αρχικά υπερασπίστηκε την επιλογή του, αλλά παραιτήθηκε αφού ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Ο Μασκ είπε ότι προσπάθησε να πείσει τον Τραμπ να μην αποσυρθεί.
Εναν χρόνο αργότερα αντιμετώπισε πρόβλημα με τις εποπτικές αρχές των ΗΠΑ όταν έστειλε ένα tweet δηλώνοντας ότι σκέφτεται να αποσύρει την Tesla από το χρηματιστήριο. Λίγες μέρες αργότερα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ ζήτησε εξηγήσεις και τελικά μέχρι τον Σεπτέμβριο, η SEC είχε καταθέσει επίσημα αγωγή εναντίον του Mασκ, κατηγορώντας τον ότι έκανε «ψευδείς και παραπλανητικές δηλώσεις». Τελικά το θέμα διευθετήθηκε, με αποτέλεσμα ο ίδιος και η Tesla να πληρώσουν πρόστιμο 20 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ ο Mασκ να συμφωνήσει να παραιτηθεί από πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Tesla.
Τον Μάιο του 2020, ο Mασκ αντιμετώπισε μια καταιγίδα που ο ίδιος δημιούργησε, μετά την απόφασή του να ανοίξει εκ νέου το εργοστάσιο τηςTesla Motors στο Fremont της Καλιφόρνια, μετά από κλείσιμο δύο μηνών, αδιαφορώντας για την απόφαση της κομητείας Alameda που έκρινε ότι το εργοστάσιο δεν ήταν «απαραίτητη επιχείρηση» και θα έπρεπε να παραμείνει κλειστό στα πλαίσια του lockdown λόγω κορονοϊού.
Σε κάθε περίπτωση η πραγματικότητα είναι μία: Με την Tesla και τη SpaceX να έχουν ξεπεράσει τα πρώτα, εύθραυστα, χρόνια της δημιουργίας του και να έχουν εξελιχθεί πλέον σε μηχανές παραγωγής μετρητών ο Eλον Μασκ μπορεί πιο εύκολα να στοχεύσει εκεί που πάντα επιθυμούσε: ad astra, στα αστέρια.
