Παρά την επιβράδυνση των περισσότερων ευρωπαϊκών αγορών, ο όγκος των επενδύσεων σε εμπορικά ακίνητα στην Ελλάδα έφτασε στο υψηλό ρεκόρ των 1,65 δισ. ευρώ το 2022, σημειώνοντας αύξηση 40% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με πρόσφατο report της Cushman & Wakefield Proprius.

Οπως δείχνουν τα στοιχεία της Cushman & Wakefield Proprius:

• Οι επενδύσεις στον ξενοδοχειακό τομέα υπολογίζεται σε περίπου €700 εκατ. Πρόκειται για συνολικά 40 συμφωνίες που αφορούν αγορές υφιστάμενων ξενοδοχείων, κτιρίων για μετατροπές ξενοδοχείων και γης για ξενοδοχειακές αναπτύξεις. Σημειώνεται δε ότι το ποσό δεν περιλαμβάνει την απόκτηση μεριδίου στον όμιλο Sani/Ikos στην Ελλάδα από το Singapore Sovereign Wealth Fund GIC στο μεγαλύτερο ξενοδοχειακό deal στην Ευρώπη μετά το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19.
• Ακολουθεί ο τομέας των γραφείων, με όγκο συναλλαγών €410 εκατ. με 46 συναλλαγές ύψους €327 εκατ. και με ετήσια ανάπτυξη 200%. Τα περισσότερα deals (51) αφορούσαν στο τμήμα Core+ ακολουθούμενο από αυτά που έγιναν με βάση την προστιθέμενη αξία και αυτά που ήταν…ευκαιρίες.
• Οι τομείς των logistics & της βιομηχανίας προσέλκυσαν επενδύσεις ύψους €100 εκατ., ενώ περίπου το ίδιο ποσό επενδύθηκε σε εξαγορές ανάπτυξης γης.

Οι εγχώριες REIT (ΑΕΕΑΠ) συνέχισαν να ηγούνται των επενδύσεων στην αγορά εμπορικών ακινήτων και το 2022. Επένδυσαν σχεδόν €400 εκατ. κυρίως σε φιλοξενία, γραφεία υψηλής ποιότητας και εξαγορές γης, ενώ €380 εκατ. αφορούν κεφάλαια εξωτερικού, σε επίπεδα πάντως χαμηλότερα από τα αναμενόμενα, δεδομένων των αντίξοων συγκυριών στην παγκόσμια οικονομία.

►Διαβάστε και: ΕΝΦΙΑ-Ε9: Ανοιξε η πλατφόρμα για αλλαγές και διορθώσεις στην ακίνητη περιουσία - Οδηγός

Υψηλές αποδόσεις στα logistics

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στους τομείς των logistics και της βιομηχανίας, με βάση την εικόνα του γ’ τριμήνου 2022, έχοντας ωφεληθεί από τις εμπορικές συναλλαγές και τις αντιδράσεις καταναλωτών και επιχειρήσεων στην πανδημία, ο τομέας των logistics παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον και κυρίως μεγάλες ευκαιρίες για τους επενδυτές, ειδικά στην Ελλάδα όπου μόνο το 25% του συνολικού αποθέματος ξεπερνά τα 5.000 τ.μ. σε μέγεθος.

Μάλιστα, παρά την επιδείνωση κάποιων macro δεδομένων και την αύξηση του κόστους δανεισμού, οι αποδόσεις παρέμειναν σχεδόν σταθερές – στα επίπεδα του 7% - ως αποτέλεσμα του ισχυρού ενδιαφέροντος για τον κλάδο. Η έλλειψη άμεσα διαθέσιμου αποθέματος σε συνδυασμό με την ισχυρή ζήτηση και την αναδιάρθρωση της αλυσίδας εφοδιασμού για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη γη για νέες αναπτύξεις με μεγαλύτερη προσδοκία κερδοφορίας.

Ο όγκος των επενδύσεων στο γ’ τρίμηνο του 2022 έφτασε τα €60 εκατ., 50% υψηλότερος από το αντίστοιχο διάστημα του 2021.

Οι αποδόσεις 2005-2022

Τα κυριότερα deals του τομέα στο γ’ τρίμηνο του 2022

Σύμφωνα με την Cushman & Wakefield Proprius:

• Η εξαγορά του πρώην εργοστασίου της Βαλκάν Ακίνητα στη Θεσσαλονίκη από την Dimand έναντι €6 εκατ. είναι μια αξιοσημείωτη συναλλαγή γης στο συγκεκριμένο τρίμηνο. Σε έκταση 335.600 τ.μ., η Dimand σχεδιάζει να αναπτύξει, σε δύο φάσεις, το μεγαλύτερο logistics complex στη Βόρεια Ελλάδα, έκτασης 120.000 τ.μ.
• Παράλληλα, μια σειρά από έργα βρίσκονται σε εξέλιξη με επίκεντρο την ενίσχυση του ρόλου της Ελλάδας στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού. Η Εκκλησία της Ελλάδος και το ΤΑΙΠΕΔ ανακοίνωσαν, τη συνεργασία τους για την εκμετάλλευση γης 3.000 στρεμμάτων, σε στρατηγική θέση που συνορεύει με το λιμάνι του Πειραιά και την περιοχή Σκαραμαγκά, για ανάπτυξη logistics μεταξύ άλλων. Η σύμβαση παραχώρησης 600 στρεμμάτων στο ΤΑΙΠΕΔ, από τον δήμο Φυλής, έχει υπογραφεί, σηματοδοτώντας την ανάπτυξη του μεγαλύτερου κέντρου logistics στη Νοτιοανατολική Ευρώπη για τη μετεγκατάσταση των μεταφορικών επιχειρήσεων από την περιοχή της Ελαιώνας.
• Επίσης, ο Όμιλος Fourlis εισήλθε στον τομέα των επενδύσεων σε logistics, μέσω της ίδρυσης της Trade Estates ΑΕΕΑΠ, με τη συμμετοχή της Autohellas ως στρατηγικού επενδυτή.
• Η H.I.G. Capital, μετά την επένδυση στη Makios Logistics SA βρισκόταν σε προχωρημένες συζητήσεις για την απόκτηση πλειοψηφικού πακέτου μετοχών στην Orphee Beinoglou, συναλλαγή η οποία ολοκληρώθηκε πριν από μερικές ημέρες.
• Το γ' τρίμηνο του 2022 σημαδεύτηκε επίσης από την εξαγορά δύο αυτοτελών εμπορικών αποθηκών από την Trastor, συνολικής επιφάνειας 17.708 τ.μ. στον Ασπρόπυργο. Το συνολικό τίμημα για την απόκτηση των ακινήτων ανήλθε σε €12,95 εκατ. και είναι πλήρως μισθωμένα σε πολυεθνικές εταιρείες

►Διαβάστε και: Τράπεζες: Ποιους κινδύνους κρύβει η έκθεσή τους σε εμπορικά ακίνητα - Ανάλυση της ESRB

Υψηλή ζήτηση Σύμφωνα με την Cushman & Wakefield Proprius, η ζήτηση στον κλάδο παραμένει ισχυρή και δεν μπορεί να καλυφθεί από την τρέχουσα προσφορά.

Η στρατηγική της εφοδιαστικής αλυσίδας περιλαμβάνει για τις εταιρείες:

• βελτιστοποίηση του supply chain,
• αποδοτικότητα κόστους,
• λειτουργική ανθεκτικότητα, και
• ευελιξία,

Κατά το γ' τρίμηνο του 2022, πραγματοποιήθηκαν συναλλαγές συνολικού εμβαδού 80.000 τ.μ. Η ζήτηση για logistics συνεχίζει να είναι ιδιαίτερα ισχυρή, καθώς η δραστηριότητα του ηλεκτρονικού εμπορίου ενεργοποιεί αυξημένα ποσοστά απορρόφησης ποιοτικού χώρου, ιδιαίτερα στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη.

Η εστίαση των μισθωτών στη βιωσιμότητα και την αναζήτηση εγκαταστάσεων που υιοθετούν συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας και ηλιακά πάνελ αποτελούν τον κανόνα για νέες εξελίξεις στον τομέα των logistics. Τα ενοίκια δέχονται ανοδικές πιέσεις λόγω πληθωριστικών πιέσεων και υψηλών κόστος κατασκευής. Στο γ’ τρίμηνο του 2022 βρισκόταν στα €4,5/ τ.μ.

►Διαβάστε και: Ακίνητα: Ερχονται νέες αυξήσεις τιμών το 2023 - Οι παράγοντες που θα κρίνουν την... προσγείωση 

Τα ενοίκια (€/τ.μ.) 2008-2022

Με το βλέμμα στις…εκλογές

Σύμφωνα με την επικεφαλής της Cushman & Wakefield Proprius στην Ελλάδα, Νίκη Σύμπουρα, οι περισσότερες τάσεις που ξεκίνησαν στο μεταπανδημικό περιβάλλον του 2022, προβλέπεται να συνεχιστούν το 2023, με το βλέμμα ωστόσο στραμμένο στις επερχόμενες εθνικές εκλογές και το πολιτικό ρίσκο που εμπεριέχουν, εν όψη πιθανού ασταθούς πολιτικού σκηνικού:

• Η πλειοψηφία των συναλλαγών πραγματοποιήθηκαν από εγχώριους επενδυτές, με τα ξένα κεφάλαια να συμμετέχουν κυρίως με αγορά μετοχών κυρίως στον ξενοδοχειακό τομέα.
• Η υψηλή ρευστότητα που συγκεντρώθηκε από τα νοικοκυριά κατά τη διάρκεια της πανδημίας επηρέασαν άμεσα ή έμμεσα στην αγορά του real estate. Με τη σταδιακή επιστροφή στη κανονικότητα, αυξήθηκε η κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών, όπως επίσης οι επενδύσεις σε υφιστάμενα ή νέα ακίνητα
• Η αγορά των καταστημάτων ανακάμπτει, μετά από μακρά περίοδο ύφεσης. Στις prime αγορές καταγράφεται αύξηση πωλήσεων και επισκεψιμότητας
• Τα κριτήρια ESG και οι βιώσιμες αναπτύξεις βρίσκονται στο επίκεντρο της επενδυτικής στρατηγικής. Οι επενδυτές έχουν ως στόχο την πιστοποίηση των ακινήτων τους κατά LEED, BREEAM, καθώς και άλλα διεθνώς αναγνωρισμένα συστήματα βαθμολόγησης και συγκριτικής αξιολόγησης.
• Το ενδιαφέρον για Logistics θα συνεχίσει να είναι ισχυρό από εγχωρίους και ξένους επενδυτές. Η εταιρεία εκτιμά ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί το 2023 λόγω της συνεχιζόμενης υψηλής ζήτησης και της χαμηλής προσφοράς ενώ η έλλειψη προϊόντος θα εξακολουθήσει να στρέφει τους επενδυτές στην αγορά γης.
• Τα μεγάλα ιδιωτικά έργα ανάπτυξης αναμένεται να αναδιαμορφώσουν τις αγορές. Το ενδιαφέρον στρέφεται στην πορεία των μεγάλων έργων ανάπτυξης με επίκεντρο το Ελληνικό που αναμένεται να επηρεάσουν και να επαναπροσδιορίσουν τις αγορές γραφείων και καταστημάτων.
• Ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των ΑΕΕΑΠ, οδηγεί τις εταιρείες σε αναζήτηση εναλλακτικών κατηγοριών ακινήτων, που διασφαλίζουν υψηλότερες αποδόσεις όπως είναι π.χ. serviced apartments, φοιτητικές εστίες, senior housing, co-living, σχολικά συγκροτήματα, οινοποιεία κλπ.
• Η ξενοδοχειακή αγορά παραμένει στο επίκεντρο λόγω της σημαντικής αύξησης του τουρισμού. Δεδομένης της δημοτικότητας του τουρισμού στην Ελλάδα η τουριστική βιομηχανία θα συνεχίζει να βρίσκεται και φέτος στο επίκεντρο.
• Το διογκωμένο κόστος κατασκευής, οι ελλείψεις ειδικευμένου εργατικού δυναμικού και η αύξηση των μισθών στον κατασκευαστικό κλάδο θα παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια του 2023. Οι εταιρείες ανάπτυξης ενδέχεται να χρειαστεί να εξερευνήσουν εναλλακτικές οδούς μείωσης του κόστους με περαιτέρω εστίαση στον έλεγχο του κόστους, στην αξιολόγηση κινδύνου και τη βελτίωση των διαδικασιών.
• Εντός του 2023 οι αγοραστές/μισθωτές των γραφείων θα τοποθετηθούν με βάση τους χώρους που εκτιμούν ότι θα χρησιμοποιήσουν τα επόμενα έτη. Η ανάπτυξη γραφείων το 2022 υπολογίζεται ότι ανήλθε πέρυσι σε πάνω από 100.000 τ.μ., 25% υψηλότερα από το 2021, κάτι το οποίο αναμένεται να συνεχιστεί και φέτος. Το «στοίχημα» εστιάζεται στο ποσοστό των χρηστών που θα είναι πρόθυμοι να συμφωνήσουν μίσθωση γραφείων με μελλοντική παράδοση και δέσμευση με κλειστή περίοδο μίσθωσης (pre-let).

Ακολούθησε την Ημερησία στο Google News!